Geachte lezer,
Varian heeft de samenwerking met klanten hoog in ’t vaandel staan. Daarbij hoort wat ons betreft ook het delen en uitwisselen van ervaringen. De ervaringen van klanten en de laatste innovaties en ontwikkelingen vanuit Varian komen in deze nieuwsbrief samen. Wilt u hier ook iets in kwijt? Neem dan contact op met Niels Wijdogen, Managing Director Varian Nederland: [email protected] of mobiel: +31 6-11 10 98 21.

De impact van samenwerking

Niels Wijdogen, Managing Director Varian Nederland

Eind november hebben we samen met Nederlandse- en Belgische Ethos gebruikers waardevolle klinische gebruikservaringen uitgewisseld. Met deze kennis en ervaringen kunnen innovaties optimaal in de klinische praktijk worden toegepast en ontvangen patiënten de best mogelijke behandeling. Ik ben in diverse vakgebieden werkzaam geweest en ben tot nu toe nog geen vakgebied tegengekomen waarin zo intensief wordt samengewerkt als in de Radiotherapie. Mede door deze samenwerking zijn we als gemeenschap wereldwijd leidend. Daar mogen we met recht trots op zijn!

In deze nieuwsbrief daarom aandacht voor de impact van samenwerkingen: de wijze waarop zorgprofessionals samen met het Varian Advanced Oncology Solutions team de workflow efficiënter maken, het partnership van Maastro en Varian en de vanuit deze samenwerking ontwikkelde revolutionaire rectum applicator. En tenslotte de wijze waarop ZRTI in teamverband de toepassing van baanbrekende technieken als extreme hypofractionatie en triggered imaging in prostaatbehandelingen mogelijk heeft gemaakt.

De volgende nieuwsbrief zal volledig zijn gewijd aan Research en Innovatie. Wat we daarin samen met onze klanten bereiken en hoe een samenwerking met Varian op dit gebied eruit ziet.

Veel leesplezier gewenst!

Deelnemers Varian Ethos Therapy Userday 2023
Deelnemers Varian Ethos Therapy Userday, 28 november 2023

Varian Advanced Oncology Solutions: facilitator in het optimaal benutten van ongebruikt potentieel

Interview Daniëlle Vink, Clinical Implementation Consultant Varian Medical Systems, januari 2024

Danielle, wat is jouw functie bij Varian en hoe ben je bij onze organisatie terechtgekomen?

Ik ben Clinical Implementation Specialist en heb een achtergrond als radiotherapeutisch laborant. In 1995 heb ik de MBRT-opleiding afgerond waarna ik bij een ngo in Bern, Zwitserland ben gaan werken. Na 3 jaar heb ik de overstap gemaakt naar AUMC, locatie de Boelelaan waar ik in totaal 20 jaar werkzaam ben geweest. In beide organisaties heb ik met Varian hard- en software gewerkt. Ik maak nu 4,5 jaar deel uit van het Advanced Oncology Solutions team van Varian. Dit team, dat op projectbasis met de klanten werkt, begeleidt klanten in hun klinische implementaties en helpt hen ARIA optimaal voor hun situatie in te zetten.

Begeleiden jullie alleen nieuwe klanten?

Mijn hulp wordt niet alleen ingeschakeld bij implementaties die op een aanschaf van de ARIA software volgen, ik adviseer ook klanten die al jarenlang onze oplossingen gebruiken. Een voorbeeld hiervan is locatie de Boelelaan van AUMC in Amsterdam. Zij kennen onze systemen al sinds 1996 maar zijn gefuseerd met locatie Meibergdreef van AUMC en vroegen in dit kader begeleiding bij de omslag van Mosaiq naar ARIA. Een ander voorbeeld is Instituut Verbeeten in Tilburg die al jarenlang ARIA gebruiken maar nu meer diepgang in de workflow functionaliteiten van het systeem zochten.

Wat is een belangrijke learning in jouw ervaringen als lid van het Advanced Oncology Solutions team?

De ervaring leert dat er m.b.t. softwaregebruik zoveel is wat we niet weten. Dat heb ik als klant destijds ook enorm onderschat. Ik heb zelf 23 jaar met ARIA en de voorganger gewerkt en zat heel diep in het systeem omdat ik naast mijn functie ook nog functioneel beheerder was. Ik dacht ARIA dus wel te kennen. Niets bleek minder waar. Veel functionaliteit wordt niet gebruikt. Bij mijn aantreden bij Varian kwam ik al snel tot de ontdekking dat ik zelf veel functionaliteit en daarmee een stuk efficiency heb laten liggen. Bij een software aankoop krijg je een applicatie training. De in deze training getoonde functionaliteiten benut je nooit in zijn volle potentie; omdat je niet altijd alles nodig hebt of het om andere redenen op dat moment terzijde legt. In dat, in de loop der tijd ontstane of nieuwe kennisgat stappen wij als specialist. Zo heb ik zelf nooit iets gedaan met Workspace Encounters omdat ik deze destijds niet als interessant beoordeelde. Nu ik bij Varian werk en er meer kennis van heb gekregen, is het de meest go to-applicatie waar het workflow-implementaties aangaat. Ik bleek er zoveel meer mee te kunnen dan ik toen als klant inschatte. Onze waarde als team zit voor een groot deel in het benutten van dit ongebruikt potentieel.

Deelnemers Ordensklinikum Linz Ethos Workshop Als we kijken naar het zorginfarct waar we met zijn allen op afstevenen – als gevolg van de toename in het aantal kankerdiagnoses enerzijds en de afname in het aantal beschikbare zorgprofessionals anderzijds – kan de oplossing wellicht voor een gedeelte gezocht worden in het benutten van deze niet optimaal of zelfs ongebruikte efficiency bevorderende functionaliteiten?

Jazeker, zo hebben we bij AUMC, locatie Meibergdreef onlangs Workspace Encounters geïmplementeerd, waardoor de gebruikers sneller de gegevens in ARIA kunnen lezen en invoeren. Locatie de Boelelaan overweegt, ondanks haar jarenlange en diepgaande kennis van ARIA nu ook deze applicatie te implementeren, omdat de bescheiden efficiëncy slagen die in het gebruik worden gerealiseerd toch als voldoende waarde toevoegend worden ervaren.
Onze Nederlandse klanten gebruiken de proces efficiency bevorderende functionaliteit van ARIA al redelijk optimaal. Wij lopen qua digitalisering voorop ten opzichte van andere landen, zoals bijvoorbeeld Duitsland. Ook kennen onze processen een minder grote complexiteit. Als je bijvoorbeeld kijkt naar de verrichtingenregistratie - welke handelingen zijn er uitgevoerd en welke prijzen hangen daaraan voor de verzekering - voor Nederland is die registratie redelijk recht toe recht aan.

In Duitsland zijn de berekeningsstructuren veel complexer, hangen de behandelingsprijzen van veel meer factoren af – is iemand privé verzekerd, is iemand opgenomen in het ziekenhuis, etc. De snelheid die we hierin in Nederland realiseren, heeft ook te maken met het feit dat wij hier meerdere grote instituten, terwijl Duitsland heel veel kleine instituten kent. De kleine(re) afdelingen hebben vaak ook minder geld tot hun beschikking om in digitalisering te investeren.

In Nederland zie ik daarentegen wel andere functionaliteiten die veel op het gebied van efficiëncy en daarmee iets in het zorginfarct kunnen betekenen. Een mooi voorbeeld hiervan betreft het gebruik van scripting in Eclipse waarmee je een volledig geautomatiseerd bestralingsplan binnen het systeem kunt maken. Dat is niet iets dat door ons team maar door onze collega’s van Clinical Services ondersteund wordt. Zij helpen klanten bij het treatment planning proces. Denk hierbij aan het maken van treatment plannen op afstand genaamd Treatment Planning as a Service (TPaaS) en het optimaliseren van het planningsproces d.m.v. Rapidplan en/of scripting. Een andere service van dit team betreft de kwaliteitscontrole (commissioning) van de lineaire versnellers. Dit soort diensten kunnen uitkomst bieden bij bijvoorbeeld personele problemen of als er andere werkzaamheden/projecten zijn waar men zich op de afdeling Radiotherapie mee bezig moet houden. Waar het op neer komt is dat wij, van het Advanced Oncology Solutions (AOS) team, werk uit handen kunnen nemen.

Uit welke stappen bestaat een workflow implementatie traject?

Workflow implementaties kennen meerdere projectfases: de initiële fase waarin we de bestaande werkprocessen in kaart brengen en samen met de klant bepalen hoe we de verschillende stappen willen vormgeven in ARIA. Daarna volgt de bouwfase, waarin we de klant zoveel mogelijk zelf laten uitvoeren. Dit doen we om de kennis maximaal ‘in huis’ te houden en ervoor te zorgen dat ze eventuele benodigde aanpassingen zonder onze hulp kunnen doorvoeren. Hierna volgt een maatwerk cascade training voor mensen die een sleutelpositie in het werkproces innemen. Met deze training worden zij in staat gesteld de opgebouwde kennis over de volle breedte van de afdeling te verspreiden. De software training zelf heeft de klant al in een eerder stadium vanuit ons applicatieteam ontvangen.

De duur van de projectbegeleiding die wij bieden varieert van enkele weken tot maanden en is afhankelijk van de intensiteit van de gewenste ondersteuning. We kunnen de klant ‘een duwtje in de goede richting geven’ maar hen ook volledig ontzorgen. Een omslag naar ARIA behelst een gemiddelde projecttijd van 4-6 maanden. Wij zijn vanuit het team overigens altijd aanwezig bij de eerste patiënt(be)handelingen en na dit eerste gebruik volgt nog een evaluatie follow-up. Functioneert het werkproces optimaal? Moeten er nog zaken bijgesteld worden?

Angst voor de impact op de workflow maakt sommige zorginstituten weerhoudend in een overstap naar een nieuwe leverancier. Wat zijn jullie ervaringen als Advanced Oncology Solutions team hiermee?

Wat we eigenlijk doen, is zorginstituten aan de hand nemen. Wij brengen eerst de werkprocessen op de afdeling in kaart. Vervolgens bekijken we welke opties er zijn om deze processen maximaal te behouden. Met andere woorden: hoe kunnen we ARIA maximaal binnen de huidige processen laten functioneren. De omslag wordt namelijk als makkelijker/eenvoudiger ervaren als de workflow herkenbaar blijft. Als we kijken naar de software functionaliteiten van Mosaiq en ARIA zien we dat deze weliswaar andere namen hebben en er anders uitzien maar qua inhoud niet fundamenteel van elkaar verschillen. Wij maken als team die vertaalslag voor de klant.

Om draagvlak en eigenaarschap voor een nieuw werkproces te creëren, proberen we altijd meer dan 1 oplossing aan te bieden. De mensen moeten hun eigen keuzes maken, zelf de nieuwe workflow bouwen. In deze context is het ook erg belangrijk dat alle disciplines op de afdeling in het projectteam vertegenwoordigd zijn. Elke rol is namelijk verantwoordelijk voor een stukje binnen de software. Als die ‘puzzelstukjes’ niet goed in elkaar vallen, zal de workflow niet optimaal functioneren. Je dient alle rollen dus vanaf de start in het project mee te nemen.

Verzamelen jullie als team ook verbetervoorstellen vanuit de klant?

Wij adviseren onze klanten verbetervoorstellen waar mogelijk altijd via MyVarian in te geven omdat via dit platform via likes ook het draagvlak voor verbeteringen gemeten kan worden. Product Development beoordeelt vervolgens of deze suggesties meegenomen kunnen worden in volgende product updates en koppelt de uitkomsten hierover ook terug aan de klanten. Onze klanten zijn dus onmisbaar waar het op een optimale inzet van onze oplossingen aankomt. En wij zijn hierin als team een belangrijke schakel. Als wij ons werk goed doen, kan dit uiteindelijk tot waardevolle product updates leiden.

Source: Interview with Daniëlle Vink, Varian Medical Systems, februari 2024

 Rectum applicator Maastro 
Veel meer patiënten

Varian zag al snel de potentiële voordelen van dit initiatief, zegt Marco Laumen, Manager Advanced Applicator Development. "Het opende de weg naar een compleet nieuwe vorm van behandeling voor veel meer patiënten. In plaats van een duur apparaat dat exclusief is ontworpen voor de behandeling van rectale kanker, kon deze applicator werken met onze, over de hele wereld gebruikte, standaard afterloader-technologie."

Gedurende meerdere jaren werkten Maastro en Varian samen om, via verschillende iteraties, het ontwerp van de applicator te verfijnen. De allereerste 3D-geprinte applicator zorgt ervoor dat er zoveel mogelijk contact is met de tumor en dat de dosis gelijkmatig wordt verdeeld, zonder dat er plekken worden overgeslagen. Wat betreft de dosisprofiel (de ruimtelijke verdeling van straling) kan de applicator vergeleken worden met röntgenbrachytherapie (i). Het apparaat is ook voorzien van een schild dat het omliggende weefsel beschermt tegen straling en kan met een proctoscoop worden gebruikt voor visuele positionering.

Klaar voor klinisch gebruik

Laumen vond het geweldig om betrokken te zijn bij de ontwikkeling van deze applicator. "Het is niet elke dag dat je de kans krijgt om zo nauw betrokken te zijn bij de invulling van een onvervulde klinische behoefte, met zo'n directe impact op het welzijn van de patiënt. We kwamen allerlei uitdagingen tegen, sommige technisch, sommige regelgevend of logistiek, maar we slaagden erin ze allemaal te overwinnen, resulterend in een applicator die onlangs CE-gecertificeerd is en klaar voor klinisch gebruik."

Belangrijk is dat deze mijlpaal volgt op de recente publicatie van de OPERA-gerandomiseerde studie (ii), die heeft aangetoond dat de resultaten van gelokaliseerde röntgenbrachytherapie superieur zijn aan die van uitwendige straling. Met andere woorden, de onzekerheid die in 2016 met deze benadering gepaard ging, is als zodanig komen te vervallen. Berbée: "En dat betekent dat de reikwijdte van onze, dit jaar te starten, eigen klinische trial, om aan te tonen dat onze applicator kan worden gebruikt voor een klinisch haalbare behandeling die vergelijkbaar is met de Papillon-methode, beperkt kan worden."

"Het is echt een schoolvoorbeeld van succesvolle samenwerking. Dit product op de markt brengen, op een moment dat de klinische voordelen van gelokaliseerde straling voor deze groep patiënten zo duidelijk zijn aangetoond, is heel bijzonder. Ik ben er vrij zeker van dat we er altijd op zullen terugkijken als een van de belangrijkste hoogtepunten in onze carrière.”

Evert van Limbergen, radiotherapeut-oncoloog Maastro


Meer klinische voordelen

Desalniettemin zijn Berbée en Van Limbergen ervan overtuigd dat het evenaren van de resultaten van de OPERA-studie slechts een eerste stap zal zijn. Er is veel ruimte voor het behalen van nog meer klinische voordelen: "We zullen manieren onderzoeken om de dosisafgifte aan individuele tumoren aan te passen en het indicatiegebied te verbreden. Om deze behandeling te gebruiken voor (veel) grotere tumoren en nog effectievere en geïndividualiseerde behandelstrategieën te bedenken, misschien in combinatie met uitwendige stralingstherapie of chemotherapie."

Tot nu toe heeft de wereldwijde radiotherapiegemeenschap enthousiast gereageerd. Berbée: "Mensen wachten echt op dit soort innovaties. Als je kijkt naar het huidige onderzoek naar de behandeling van rectale kanker, ligt de focus momenteel op strategieën die orgaanbehoud mogelijk maken. Dus elke behandelingsoptie die helpt om de noodzaak van chirurgie te vermijden, is zeer welkom."

Hoogtepunt in carrière

Al met al is het voor alle betrokkenen een zeer lonende ervaring geweest, zegt Van Limbergen: "Ik heb echt genoten van de samenwerking met Varian en we zijn echt trots op de resultaten. Dit was de eerste keer dat we iets vanaf nul hebben ontworpen en stap voor stap verder hebben gebracht. Het is echt een schoolvoorbeeld van succesvolle samenwerking. En dit product op de markt brengen, op een moment dat de klinische voordelen van gelokaliseerde straling voor deze groep patiënten zo duidelijk zijn aangetoond, is heel bijzonder. Ik ben er vrij zeker van dat we er altijd op zullen terugkijken als een van de belangrijkste hoogtepunten in onze carrière."

Disclaimer: the information captured here represents the genuine experience of the attributed individuals and may not represent the views of Varian. Your results may vary.

i ‘The impact on health-related quality of a stoma or poor functional outcomes after rectal cancer surgery in Dutch patients: A prospective cohort study’, European journal of surgical oncology, 2023 Sep;49(9):106914
ii ‘Neoadjuvant chemoradiotherapy with radiation dose escalation with contact x-ray brachytherapy boost or external beam radiotherapy boost for organ preservation in early cT2-cT3 rectal adenocarcinoma (OPERA): a phase 3, randomised controlled trial’, Lancet Gastroenterol Hepatol. 2023 Apr;8(4):356-367.
iii This was recently confirmed by the study referenced under ii.
iv In terms of biological equivalent dose absorption, the applicator can boost to an astonishing dose ranging from 60 Gy to a total of over 200 Gy EQD2, depending on the thickness of the tumor,
v See the study referenced under ii.

Source: Interview with Evert van Limbergen, Frank Verhaegen, Maaike Berbée and Marco Laumen, December 2023
Note: Neither participants of nor Maastro have been compensated for their contribution.

Een nieuwe rectum applicator

Maastro en Varian hebben een nieuwe brachytherapie-applicator gelanceerd die een revolutionaire impact heeft op de behandeling van rectumkanker

Veel patiënten met rectumkanker zullen op een bepaald moment een operatie nodig hebben, met alle bijbehorende risico's voor hun kwaliteit van leven, zoals het moeten leven met een stoma (i). Dankzij een gezamenlijke innovatie van Maastro en Varian Medical Systems hebben meer radiotherapeuten nu toegang tot een nieuw type behandeling dat dit risico aanzienlijk kan verlagen (ii).

Wanneer een patiënt rectumkanker heeft en er een grote kans is op terugkeer, is de standaardprocedure om externe stralingsbehandeling toe te dienen, soms in combinatie met chemotherapie, gevolgd door een operatie. "En het chirurgisch verwijderen van rectumtumoren heeft vaak een enorme impact op de kwaliteit van leven van de patiënt. Het kan de darmfunctie beïnvloeden,de seksuele gezondheid aantasten en sommige patiënten moeten zelfs leven met een stoma", zegt Maaike Berbée, radiotherapeut-oncoloog bij Maastro.

Het addertje onder het gras

"Enkele jaren geleden merkten verschillende klinische onderzoeksgroepen echter op dat voor een aanzienlijke subgroep van deze patiënten alleen bestraling voldoende leek om de tumor volledig te laten verdwijnen"(iii), zegt Evert van Limbergen, collega-radiotherapeut van Berbée. "Dat deed ons afvragen of het mogelijk zou zijn om meer patiënten te behandelen zonder de noodzaak van een operatie." Er was echter een addertje onder het gras: "Volledige remissie door bestraling werd destijds alleen waargenomen bij 15-20% van de patiënten en het was niet mogelijk te voorspellen bij welke patiënten dit zou kunnen werken. De grote vraag was dus of we een manier konden vinden om dit succespercentage te verhogen."

Scepsis

Van Limbergen en Berbée gingen op zoek naar manieren om straling dichter bij de tumor binnen het lichaam van de patiënt af te leveren. Berbée: "Destijds, in 2016, hoorden we over indrukwekkende succespercentages, tot 80%, met de Papillon-methode." Deze methode gebruikt een gespecialiseerd apparaat om een laag energetische (röntgen) bron binnenin de patiënt te plaatsen en de straling rechtstreeks naar een rectale tumor te sturen. De geciteerde cijfers waren echter moeilijk te onderbouwen en werden door sommigen met scepsis bekeken. "Op basis van de beschikbare gegevens was het moeilijk om de dosis die aan de tumoren werd toegediend te verifiëren of de uitkomstgegevens nauwkeurig te interpreteren. Hoe dan ook, we vonden dat de resultaten geloofwaardig waren en dat dit een waardevolle behandelstrategie zou zijn voor veel van onze patiënten."

Specifieke applicator

Terug in Maastricht gingen ze zitten met professor Frank Verhaegen, hoofd van de onderzoeksafdeling Fysica van Maastro, om de mogelijkheden te bespreken. Verhaegen: "Investeren in een Papillon-apparaat was geen optie, het is zeer kostbare technologie. Aan de andere kant hadden we al onze eigen apparatuur voor standaard High Dose Rate (HDR) brachytherapie, waarbij hoogenergetische straling van een externe bron (een afterloader, red.) rechtstreeks naar de tumor wordt gebracht via buizen en katheters. Dus het had zin om te kijken naar manieren om die bestaande apparatuur te gebruiken en te zien of we die konden aanpassen voor de behandeling van rectumkanker." Dit zou vereisen dat er een zeer specifieke applicator wordt ontworpen, waarmee de dosis met submillimeter-nauwkeurigheid kan worden toegediend. Immers, de energieniveaus die worden gebruikt bij HDR-brachytherapie zijn zeven keer hoger dan die van de Papillon-methode - perfect voor een effectieve behandeling van de tumor, maar potentieel met een veel hoger risico voor het omliggende weefsel als het niet nauwkeurig wordt toegediend.

Maastro Maaike Berbée
Maaike Berbée, radiotherapeut-oncoloog Maastro

"Mensen wachten echt op dit soort innovaties. Als je kijkt naar het huidige onderzoek naar de behandeling van rectale kanker, ligt de focus momenteel zeer sterk op strategieën die orgaanbehoud mogelijk maken. Dus elke behandelingsoptie die helpt om de noodzaak van chirurgie te vermijden, is zeer welkom.”

Maaike Berbée, radiotherapeut-oncoloog Maastro


Samenwerking

Verhaegen: "Dus moesten we een applicator bedenken met meerdere katheters voor de hoogst mogelijke precisie. Tegelijkertijd moest de diameter en de vorm van de applicator geschikt zijn voor toediening via de anus, zo dicht mogelijk bij de tumor, waar deze zich ook in het rectum bevindt. Gelukkig heeft ons centrum uitgebreide ervaring met zogenaamde Monte Carlo-simulaties, waarmee we zeer nauwkeurige simulaties kunnen uitvoeren van allerlei stralingsscenario's, wat ons helpt om tot een optimaal ontwerp te komen."

Al heel vroeg in dit proces nodigde Maastro Varian uit om samen te werken aan de ontwikkeling van deze applicator. "We werken al jaren met Varian-apparatuur en applicators. En hoewel we de oorspronkelijke octrooiaanvraag zelf hebben geregistreerd, vereist het ontwikkelen van dit idee - een commercieel haalbare applicator die aan alle wettelijke eisen voldoet en op grote schaal kan worden geproduceerd - specifieke expertise. Immers, een innovatie als deze is alleen de moeite waard als de technologie door radiotherapeuten in zoveel mogelijk klinieken kan worden gebruikt.

Extreme hypofractionatie: van 38 naar 5 behandelingen

Het ZRTI zet baanbrekende techniek in bij de bestraling van prostaatkanker

Het Zuidwest Radiotherapeutisch Instituut (ZRTI) in Vlissingen en Roosendaal past een baanbrekende bestralingstechniek toe voor de behandeling van patiënten met prostaatkanker. De techniek waarbij de patiënt een dagelijks verhoogde dosis straling in minder sessies toegediend krijgt, heeft een lagere belasting voor de patiënt, geeft potentieel minder kans op bijwerkingen en is even effectief als een regulier bestralingsschema.

Deze extreme hypofractionatie wordt toegepast op de bestaande TrueBeam bestralingsversneller van Varian Mediale Systems. Het ZRTI is, naast Instituut Verbeeten, Maastro en Amsterdam UMC, een van de instituten in ons land dat deze innovatieve methode toepast bij patiënten met prostaatkanker.

Frank Van den Heuvel Inge Jacobs Tom Harthoorn
V.l.n.r.: Frank Van den Heuvel, Inge Jacobs, Tom Harthoorn, ZRTI

Inge Jacobs, radiotherapeut-oncoloog bij het ZRTI, legt uit hoe het werkt: “Voor de behandeling plaatst de uroloog speciale goudmarkers in de prostaat van de patiënt. Dit zijn heel kleine staafjes die we inzetten om de prostaat tijdens de bestraling goed te kunnen lokaliseren. Hiervoor maken we gebruik van triggered imaging: het beeldvormingsgedeelte van de versneller maakt tijdens de behandeling in een snel tempo röntgenfoto’s om aan de hand van de positie van de goudmarkers te bepalen of de prostaat niet beweegt. De locaties van de goudmarkers blijven tijdens de gehele bestraling nauwkeurig in beeld. Vindt er een afwijking plaats, bijvoorbeeld als een luchtbel passeert of een patiënt plotseling verkrampt, dan gebruikt de versneller de AutoBeam Hold-functie en wordt de bestraling automatisch gepauzeerd. We kunnen de patiënt dan waar nodig opnieuw positioneren en de behandeling hervatten. Het bijzondere van deze techniek is dat de bestraling uitermate nauwkeurig wordt toegediend, waardoor het mogelijk is om per sessie een dagelijkse dosis af te geven die tweeënhalf keer zo hoog is in vergelijking met een reguliere bestraling.”

Lagere belasting patiënt

Bij reguliere bestralingen komen patiënten 20 tot 38 keer naar het ZRTI voor een behandeling. Tom Harthoorn, radiotherapeutisch laborant: “Dat is een flinke opgave voor hen. Ze zijn vaak verzwakt door hun ziekte, hebben over het algemeen een hoge leeftijd en wonen hier in een vrij dunbevolkt deel van Nederland. Sommige patiënten moeten wel een uur rijden om hier te komen en zijn voor het vervoer afhankelijk van familieleden of een taxi. Met deze nieuwe benadering hoeft een patiënt maar vijf keer naar het ZRTI te komen. Daarmee maken we het voor onze patiënten een stuk comfortabeler.”

"Onderzoek wijst uit dat extreme hypofractionatie dezelfde resultaten laat zien als reguliere bestraling. De kans op genezing blijft dus even hoog.”

Tom Harthoorn, radiotherapeutisch laborant ZRTI 


Minder kans op bijwerkingen

Door de nauwkeurigheid van de bestraling is ook de kans op bijwerkingen kleiner. Harthoorn: “Er is immers minder risico dat omliggende weefsels of organen worden geraakt. Onderzoek wijst uit dat extreme hypofractionatie dezelfde resultaten laat zien als reguliere bestraling. De kans op genezing blijft dus even hoog.”
Ook het kosten-batenverhaal van deze radiotherapie-techniek is zeer gunstig. Gekeken naar een volledig behandeltraject wordt de versneller korter gebruikt, waardoor het meer patiënten kan bestralen.

Pilot naar effect techniek

Frank Van den Heuvel, hoofd klinisch fysici: “Recent hebben we met de fysici van het ZRTI een pilot gedaan naar triggered imaging. We hebben de techniek vooral ingezet als manier om de beweging van patiënten te observeren. Binnen de groep bleek een aantal patiënten dat relatief veel bewoog tijdens de bestraling. Om de impact van die bewegingen op te vangen, wordt het stralingsvolume uitgebreid. Maar als je dan overschakelt van 20 naar 5 fracties, betekent het dat de marges van die uitbreiding een andere impact hebben. Bij de patiënten die relatief veel beweging vertoonden, was er daardoor sprake van ‘undersampling’. Met andere woorden: zij werden ondermaats bestraald. Naar aanleiding van die pilot hebben we toen met elkaar afgesproken dat we extreme hypofractionatie alleen toepassen als we continu controles kunnen doen. Dat kan nu dus met triggered imaging.”

Selecte groep

Momenteel is de techniek alleen toepasbaar bij kankerpatiënten met een laag risicoprofiel. Wanneer een patiënt een hoger risico heeft op uitzaaiingen, wordt vaak gekozen voor een andere behandeling. Deze keuze is afhankelijk van de waarde van het Prostaat Specifiek Antigeen (PSA), de agressiviteit (Gleaconscore) en het stadium van de tumor. “Bovendien zijn er technische beperkingen als een groter volume bestraald moet worden. Dankzij de implantatie van de goudmarkers komt de prostaat feilloos in beeld, maar de omliggende weefsels en organen kunnen we dan niet detecteren”, legt Harthoorn uit.

"In theorie kunnen we ook andere beweeglijke tumoren bestralen, bijvoorbeeld in de lever, borsten of longen. Het is misschien zelfs mogelijk om ooit met nóg minder fracties een patiënt met prostaatkanker te behandelen. Dat is op dit moment nog toekomstmuziek.”

Inge Jacobs, radiotherapeut-oncoloog ZRTI

De toekomst

Momenteel wordt de Ethos therapy van Varian Medical Systems geïnstalleerd waarbij het ZRTI in de toekomst de behandeling van deze groep patiënten verder kan optimaliseren. Dan kan de behandeling worden aangepast op de ligging en vorm van de omliggende organen. Dit kan betekenen dat een grotere groep patiënten in aanmerking komt voor deze extreme hypofractionatie-techniek.
Wellicht breidt het ZRTI in de nabije toekomst de bestraling met triggered imaging naar andere doelgebieden uit. Jacobs: “In theorie kunnen we ook andere beweeglijke tumoren bestralen, bijvoorbeeld in de lever, borsten of longen. Het is misschien zelfs mogelijk om ooit met nóg minder fracties een patiënt met prostaatkanker te behandelen. Dat is op dit moment nog toekomstmuziek. We zijn pas recent gestart met deze nieuwe behandelmethode. Daar gaan we ons eerst verder in verdiepen en ervaring mee opdoen.”

Nauwkeurig en snel

In de afgelopen maanden is een aantal laboranten getraind om extreme hypofractionatie toe te passen. Sinds augustus 2022 worden patiënten met de techniek behandeld. Harthoorn: “We zitten nu in de fase waarin we de groep laboranten verder gaan uitbreiden. We ervaren geen problemen op de TrueBeam versneller en vertrouwen volledig op het systeem. Het werkt snel en detecteert zeer nauwkeurig. Nu is het een kwestie van iedereen goed trainen en een protocol schrijven. Dan staan we paraat om een nog grotere groep patiënten met deze techniek te behandelen.”

ZRTI TrueBeam

Disclaimer: the information captured here represents the genuine experience of the attributed individuals and may not represent the views of Varian. Your results may vary.

Source: Interview with Inge Jacobs, Tom Harthoorn and Frank Van den Heuvel, February 2023
Note: Neither participants of nor ZRTI have been compensated for their contribution.